ҚАЗАҚ АҢЫЗДАРЫНДАҒЫ АРХЕТИПТЕР
Кілт сөздер:
мәдениет, әдебиет, мифология, архетип, аңыз, руханилық, сюжет, мотивАңдатпа
Бұл мақала, еуропалық, орыс және қазақстандық ғылымдағы архетиптік константтарды зерттеуге арналған жұмыстарды теориялық тұрғыда сараптай отырып, түркі, атап айтқанда қазақ мифологиясына қатысты екі аңыздың тұтас талдауын жүргізуді мақсат етеді: музыкалық аспап – қобызының алғашқы жасаушысы Коркыт және ақын Асан Кайғы туралы аңыздар. Мұқият талдауға ұшыраған архетиптер қатарында туу, өлім, өнер, қарт – дана, жол және басқа да архетиптер бар, олар бір жағынан ұлттың адам мен әлем туралы түсініктерін бейнелесе, екінші жағынан адамзаттың даму тарихын көрсетеді.
Аталған аңыздарды типологиялық талдау олардың мазмұндық өзегіндегі ортақтықты көруге мүмкіндік берді: екі кейіпкер де «уәде етілген жерді» іздеп, одан да көп нәрсені табады – халыққа сөз бен музыка өнері арқылы қызмет ету және осы арқылы рухани қайта туылу мен мәңгілік өмірге жету.
